De tolkprestaties bij niet-uitgevoerde transporten van gevangenen naar de rechtbank.

03.01  Sophie De Wit (N-VA): Mijnheer de minister, wij maken van alles mee binnen de Belgische Justitie. Met de tolken is dat niet anders.

Het verhaal in kwestie gaat over een tolk Nederlands-Papiamento – redelijk uitzonderlijk – die werd opgeroepen voor de vertaling van de uitspraak van een vonnis. Daarvoor legde zij 185 kilometer richting Brussel af en vernam dan van de uiteraard gegeneerde rechter dat de beklaagden niet waren overgebracht uit de gevangenis en dat dat ook niet meer zou gebeuren, ondanks meerdere telefoontjes.

De benzinekosten van de tolk worden dan wel vergoed en zij krijgt ook 37 euro om een uur te wachten, maar dat is het dan ook. De uren waarin zij ander werk niet kon verrichten, is zij natuurlijk kwijt. Het is misschien maar een anekdote, maar het is wel symptomatisch voor de falende werking van Justitie op dit punt. De betrokken tolk vertelde voorts dat zij vaak van ver moet komen en dat zij eigenlijk maar weinig betaald wordt. Zij moet ook heel wat mails verzenden met de vraag om betaald te worden voor haar prestaties, wat vaak pas een jaar later gebeurt. Haar besluit is duidelijk: zij stopt met tolken voor de Belgische staat.

Dat is geen alleenstaand verhaal, mijnheer de minister. Ook de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken kaart aan dat het huidige systeem van betalingen niet meer houdbaar is en dat door de problemen in de gevangenissen vandaag steeds minder gevangenen worden overgebracht. De tolken houden zich hiervoor dus nodeloos een halve dag vrij en worden daar maar weinig voor betaald.

U zegt dat u de budgetten al hebt opgetrokken en dat Justitie sneller zal betalen, maar het uurbedrag dat tolken krijgen, is eigenlijk heel erg laag. Het gevolg daarvan is dat er niet wordt getolkt, waardoor er uitstel komt en de gerechtelijke achterstand verder oploopt. Wij gaan hier eigenlijk niet efficiënt om met mensen en belastinggeld, vandaar mijn vragen.

Vindt u de vergoeding die de tolken vandaag krijgen een correcte vergoeding?

Wilt u ingaan op de vraag van de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken om tolken die door een falende werking van Justitie – wanneer er geen gevangenen worden overgebracht – geen prestaties kunnen leveren, rechtvaardiger te vergoeden door hun drie wachturen toe te kennen in plaats van een wachtuur?

Klopt het dat de overbrengingen vanuit de gevangenissen de voorbije weken veel meer dan anders mank lopen?

Hoeveel overbrengingen vanuit de gevangenissen waren er in de maand oktober voorzien en hoeveel daarvan zijn er niet uitgevoerd?

03.02 Minister Vincent Van Quickenborne: Zoals wel vaker is de waarheid veel genuanceerder. Eerst en vooral wens ik te beklemtonen dat er jaarlijks ongeveer 1 miljoen vonnissen en arresten worden uitgesproken in ons land. Het is dan nogal ongepast om aan de hand van dat ene verhaal te beweren dat de Belgische justitie faalt. Zulke populistische uitspraken dragen niet bij tot het vertrouwen van de burger in justitie.

De vergoedingen voor tolken zijn vastgelegd bij koninklijk besluit en worden jaarlijks automatisch geïndexeerd. Naast prestatietijd worden ook wachttijd en kilometervergoeding toegekend. Die kilometervergoeding ligt ook hoger dan louter een vergoeding van de benzinekosten, zoals u suggereert. Naast de wachtvergoeding van 37,38 euro kreeg de tolk een vergoeding voor 2 keer 185 kilometer, dus 370 kilometer in totaal. Dat aantal kilometers wordt vermenigvuldigd met een tarief van 0,5824 euro. Naast de wachtvergoeding heeft ze dus recht op een kilometervergoeding van in totaal 215,48 euro.

Uit het artikel in de pers bleek dat de tolk werd opgeroepen voor een uitspraak. Dat is vaak een korte prestatie, die minder dan een uur duurt. De eerste uurprestatie is altijd gegarandeerd, ook al zou de effectieve prestatie maar 10, 15 of 20 minuten duren. Mocht ze daadwerkelijk getolkt hebben, dan had zij een uurprestatievergoeding aangerekend gekregen, zijnde 52,77 euro. De tolk in kwestie loopt dus in dat verhaal 14,97 euro vergoeding mis, ik herhaal 14,97 euro.

Het is trouwens ongebruikelijk dat het gerecht een tolk inschakelt die zich zo ver moet verplaatsen. In de overgrote meerderheid van de zaken is het mogelijk een geschikte tolk op te roepen in de nabijheid van de rechtbank. Magistraten en sinds maart 2022 ook burgers kunnen dankzij onze initiatieven gebruikmaken van een volwaardige databank waarin zij gericht kunnen zoeken naar een geschikte professionele tolk. Die databank bevat vandaag meer dan 2.500 beëdigde vertalers, tolken en vertalers-tolken. Tot vóór maart 2022 moest men fysiek naar de rechtbank gaan om een papieren register van beschikbare tolken te consulteren. Dat is niet langer het geval, omdat we dat gedigitaliseerd hebben. Dat is dus opgelost.

Dat zeer concrete geval, met een zeer zeldzame taal, toont voor mij nogmaals de noodzaak aan om via videoconferentie te kunnen werken in strafzaken. Wij zijn volop bezig met een wetsontwerp ter zake.

Sta mij toe om ook enkele nuances aan te brengen in verband met de verschillen tussen Nederland en ons land. De tolk laat in het desbetreffende artikel, waar u de mosterd hebt gehaald, uitschijnen dat de werking in België zoveel slechter is als in Nederland. Dat klopt niet.

De tarieven worden in België jaarlijks in januari automatisch geïndexeerd. In Nederland bestaat dat automatisme niet. Vanaf 1 januari 2023 zal de Nederlandse overheid de verloning voor gerechtelijke tolken verhogen naar 55 euro. Door onze automatische indexering zal het Belgische uurloon hoger uitvallen dan 55 euro. De verloning is dus vrij gelijkaardig en in België bijkomend gewaarborgd door de jaarlijkse automatische indexering.

Ook de vermeende betalingsachterstand moet genuanceerd worden. Sinds kort wordt 74 % van de ingediende kostenstaten bij taxatiebureaus betaald binnen de 30 dagen. Begin dit jaar was dat 55 %. Enkele jaren geleden, mevrouw De Wit, was het minder dan de helft.

Buitenlandse tolken worden betaald via de Centrale Dienst voor Gerechtskosten. De stelling dat de betaling vaak tot een jaar zou duren, strookt niet met de realiteit. De FOD Justitie heeft in dat opzicht sterk ingezet op digitalisering. Tot voor kort moesten deskundigen alle stukken indienen via e-mail. Het gaat daarbij over meer dan 200.000 documenten per jaar, voor ongeveer 8.000 prestatieverleners, tolken en andere experts.

In mei 2022 kwam daarin verandering, met de nieuwe applicatie Justinvoice. Via de website Justonweb kunnen deskundigen hun dossier en stukken opladen, ze krijgen een ontvangstbewijs en het systeem verwittigt hen over ontbrekende stukken. Bovendien kunnen ze de stand van zaken van hun dossier digitaal opvolgen. Het systeem werkt momenteel op vrijwillige basis, maar zal op termijn verplicht worden voor alle prestatieverleners, om zo de betalingstermijnen nog meer te kunnen inkorten.

Het voorstel van een van de beroepsverenigingen om standaard drie uur aan prestaties uit te betalen, ongeacht de effectieve duur van de opdracht, is in de huidige budgettaire context van ons land niet haalbaar.

Dan kom ik aan uw derde vraag. Er is geen structureel probleem met de transfers van de gedetineerden naar de rechtbanken. De voorbije weken waren er echter wel stakingen. De wet van 23 maart 2019 over het gevangeniswezen voorziet in een minimale dienstverlening, zodat ook bij stakingen de rechten van gedetineerden gevrijwaard blijven, en stipuleert welke activiteiten ook bij staking moeten gegarandeerd worden, waaronder de rechten op verdediging, met inbegrip van de mogelijkheid bezoek te ontvangen van de advocaat. De gevangenisdirecteurs stellen alles in het werk om de transfers naar de justitiepaleizen te garanderen, maar bij grote personeelstekorten tijdens stakingsdagen kan dat niet steeds gegarandeerd worden op een veilige manier.

De DAB moest in oktober 6.335 overbrengingen uitvoeren, waarvan 699 niet werden uitgevoerd. Van die 699 niet-overbrengingen betroffen 652 niet-overbrengingen weigeringen. Een gedetineerde kan, bij wijze van spreken, tot 1 minuut voor zijn overbrenging toch van gedachten veranderen en weigeren om overgebracht te worden. Indien er dan al een tolk werd opgeroepen voor die persoon, is het natuurlijk zeer frustrerend voor de tolk in kwestie. Zo zit het vandaag jammer genoeg in elkaar. Het is ook het recht van de gedetineerde om overbrenging tot op het laatste moment te weigeren.

03.03  Sophie De Wit (N-VA): Ten eerste, in populisme heb ik zeker geen lessen te krijgen van u.

Ten tweede, de voorbije weken worden in Brussel gedetineerden heel vaak niet meer overgebracht of wordt gemakshalve gevraagd aan de advocaat om hun cliënt maar te vertegenwoordigen. U mag zeggen dat Justitie niet faalt. Ik wil niet bijdragen aan een slechte reputatie van Justitie, maar de feiten zijn wat ze zijn en dat is dat er inderdaad mensen staan te wachten.

U werpt op dat er voldoende tolken die niet van te ver hoeven te komen, in een register te vinden zijn. Ik citeer mevrouw Bonnier, de persrechter van Kortrijk, het is dus niet van een beroepsvereniging, over het vinden van tolken: "Het is een probleem dat al jaren bestaat. Deze zitting is een voorbeeld van oud zeer. Tolken zijn niet dik gezaaid in dit land en al zeker niet voor talen zoals Farsi of Punjabi. De tijd dat we enkel Nederlands en Frans moesten kennen, is voorbij. We zien ons publiek mee globaliseren met de samenleving. Alle rechtbanken vissen in dezelfde kleine vijver voor vertalingen. Tolken moeten bijgevolg van over het hele land komen en het verkeer betert er niet op. Een tweede probleem is dat tolken Frans of Duits dan weer veel meer geld kunnen verdienen in de privésector."

U zegt gewoon dat er meer dan genoeg tolken zijn die van dichtbij komen, en dat er een databank is. Maar het is gewoonweg een heel moeilijke opdracht voor de rechtbanken vandaag om telkens in een tolk te voorzien. De rechtbanken proberen het, maar ze worden geconfronteerd met een schaarste. Heel veel tolken die geregistreerd zijn, willen immers niet altijd meer werken voor Justitie, gewoon omdat ze op andere momenten voor een andere opdrachtgever meer kunnen verdienen. U verwerpt de idee van de verloning voor drie uur. Als een tolk vandaag de hele voormiddag naar de rechtbank komt, maar de zaak niet behandeld wordt, krijgt hij voor zijn wachttijd 37,38 euro bruto. Ik ben het er helemaal niet mee eens dat die verloning zeer correct is.

Het incident is gesloten.